Tôi dụi mắt ngắm kỹ một
lần chót nữa. Quả nhiên,
cũng như cảnh tượng
vừa hiện ra lúc tôi mới
đến, tất cả sự vật chung
quanh mình tôi cứ tựa hồ
như chứa đầy một vẻ bí
mật thiêng liêng rùng
rợn, một vẻ bí mật mà
hình như rõ rệt tôi đợc
mục kích càng làm cho
dữ dội nặng nề.
Hiện trạng đương phô
bày trên mái đồi kia,
trớc mắt tôi không xa
mấy, dưới ánh nắng vàng
đỏ của buổi chiều tà,
hiện trạng đó có quả
thực là một hiện trạng
hay không, hay chỉ là
một hình ảnh mơ hồ mà
đôi mắt quáng của tôi
lầm tưởng là một bức
tranh kỳ quặc tôi phân
vân không biết tự đáp
thế nào. Ngắm đi ngắm
lại, rồi lại dụi mắt, dụi
mắt xong lại nhìn, tôi hết
sức nghiền ngẫm cho
chắc chắn, cho kỳ mối
ngờ vực của tôi thành
hẳn ra ngờ vực, hoặc biến
thành một tín ngưỡng
sâu xa. Nhưng... có lẽ nó
hóa ra tín ngưỡng mất.
Vì, chỉ cách tôi bảy tám
cột đèn, nghĩa là non hai
trăm thước, giữa ban
ngày, sự lạ lùng hiện ra
cho tôi trông thấy vẫn
không hề biến đi, mà
cũng không thay đổi. Sự
ấy thực là một kỳ quan
độc nhất vô nhị, một sự
tối vô lý mà mình phải
tin là thật, nhưng cũng
có khi ngờ là giả dối, mơ
hồ. Cứ lấy con mắt hết
sức chú ý nhìn, thì sự đó
vẫn không trốn tránh
tính tò mò hiếu sự của
ta; song, hễ khi nào ta
dùng đến một vật gì để
đi gần lại trường hoạt
động của nó, thì nó biến
vụt ngay nh làn khói bị
gió lùa. Hoặc ta tìm
cách đi lại gần chân đồi,
còn độ hai ba cột đèn sẽ
tới nơi, trông lên không
thấy gì nữa cả; hoặc ta
đem lên mắt một cặp
ống nhòm để phóng đại
trưởng quan sát, phong
cảnh càng to ra bao
nhiêu thì hình như ta
muốn thấy mờ đi bấy
nhiêu, có khi hóa thành
trong vắt như kính,
nghĩa là không có hình
sắc nữa.
Bằng cứ chịu khó đứng xa
mà ngắm nhìn thì dẫu
ngắm chán mắt, sự kỳ
quặc kia cũng vẫn hiện
ra cho mình trông thấy,
hiện ra một cách nửa rõ
rệt, nửa mơ hồ lạ lùng
khó tả quá! Nhưng
không phải ngày nào, giờ
nào, bất cứ lúc nào, ta
cũng có hạnh phúc được
nhìn nó. Nó chỉ thoát
khỏi cõi âm trở về cõi
dương một năm có vài
kỳ, mỗi lần sự biến thiên
của khí hậu gợi cho nó
nỗi nhớ tiếc một thời
oanh liệt thủa xưa.
Sự biến thiên đó họa
hoằn mới xảy ra; ấy là
một điều tối không may
cho những khách tò mò
hiếu sự. Như tôi chả hạn.
tôi đã phải dằn lòng gắng
sức đợi đến ngót tháng
trời mới đợc trông thấy
hình bóng tôi muốn thấy;
nào phải đâu là sự dễ
dàng.
Cảnh tượng dị kỳ tôi đã
được mục kích, nó là hai
con ma, hai cái oan hồn
uất ức của hai kẻ chịu tử
hình, lâu ngày không
tiêu đi được tụ lại thành
bóng, hấp thụ mãi khí
thiêng liêng của trời đất,
nên mỗi khi bị hoàn cảnh
xúc động đến là hiện
được lên ngay, hiện lên
để diễn lại một tấn trò
mà xưa kia, hai oan hồn
đó thường diễn những
giờ cao hứng.
Phàm giả người ta, trong
buổi sinh thời, có một
thú gì mình yêu nhất,
mê nhất, một thú gì làm
then chốt cho tất cả bao
nhiêu tính hình dục vọng
của mình, một thú gì
mình đã biết hưởng và
đã đặt trên tất cả những
khoái lạc của cuộc đời ,
thì nhiều lúc, sau khi đã
lìa bỏ cõi tục rồi, vẫn còn
nhớ tiếc đến thú ấy luôn
luôn chỉ ngong ngóng
chờ có dịp hưởng lại là
chộp lấy ngay, không bỏ
sót.
Cũng bởi cớ đó nên một
khi thi nhân đã chết,
hồn thi nhân còn muốn
ngâm thơ, một khi nhạc
công đã chết, hồn nhạc
công còn muốn gảy đàn.
Câu thơ của Đường
Vương Bột văng vẳng
trên dòng sông Lạc, liệu
đàn cua Sư Quyên véo
von trên mặt sông Bộc
chẳng phải là những
chứng cớ rõ ràng cho
thuyết ấy hay sao?
Mà nhất là khi kẻ bị thác
lại là người mệnh bạc, vì
nghiệp chướng mà chết
oan, chết yểu, bất đắc kỳ
tử hay bị nhục hình, thì
một điểm linh hồn bay
phiêu diêu trong gầm
non nước không tài nào
siêu linh tịnh độ được, cứ
mập mò khi tan khi tụ,
bơ vơ trôi dạt, không
đâu là bến là bờ. Điểm
linh hồn đó vẫn còn nhớ
rõ rệt cuộc sinh hoạt
mình vừa trải, vẫn còn
đầy dục vọng và tình
cảm, nhưng chỉ vì không
có xác vật chất nên khó
lòng diễn được dục vọng
và tình cảm đó mà thôi.
Nhiều linh hồn còn muốn
sống thêm nữa trên cõi
thế, bởi chưa dứt hẳn
trần duyên, còn muốn
vẫy vùng nữa, ganh đua
nữa cùng người đời cùng
tranh đấu cho tới cùng.
Có linh hồn thì một khi
thác đã tỉnh ngộ ra, bay
lên một gầm thiêng
liêng cao sạch để ngao
du, tịnh dưỡng. Những
linh hồn đó không mấy
khi trở lại nữa, một đi, đi
chẳng trở về. Còn như
các linh hồn bi nghiệt
duyên dục vọng buộc
chặt với cuộc sinh hoạt
của loài người. thì chúng
thường thường bay vẩn
vơ quanh quẩn bên mình
ta, trông ta một cách
ham muốn thèm thuồng,
chỉ đợi có dịp tốt là trở
về sống chung lại với ta,
dẫu rằng trong một
phút.

Tiep>>